NS Dương Thụ: Muốn vực lại văn hóa phải biết xấu hổ

 Thói xấu của người Việt thời nào cũng có nhưng giờ thì nhiều quá. Ngày xưa, những thói xấu như thế thường bị chế diễu, và sự chế diễu này tạo thành dư luận xã hội. Người mắc thói xấu vì thế dễ nhận biết và cảm thấy xấu hổ, có xấu hổ mới sửa chữa được... Đến bây giờ chúng ta đã để mất nó, nhạc sĩ Dương Thụ chia sẻ.

Nhạc sĩ Dương Thụ

Tác giả "Tháng tư về" nuối tiếc nhớ lại thời quá vãng: Thời tôi còn học tiểu học (thời Pháp thuộc), người nghèo thành thị, nhiều người rất giầu lòng tự trọng, họ có thể mặc áo vá, nhưng sạch sẽ, khi giao tiếp với người có tuổi tác, vị thế hơn mình, họ nói năng nhỏ nhẹ, lễ phép, tỏ rõ sự tôn trọng. Bây giờ phần lớn không thế. Ở một xã hội không có chỗ đứng cho quyền lực văn hóa, các tật xấu, thói xấu trong ứng xử phát triển và phổ biến như bây giờ là đương nhiên thôi”, nhạc sĩ Dương Thụ chia sẻ.

Nhạc sĩ cho biết trên VietNamNet, hồi ông còn học tiểu học, thời ấy giáo dục gia đình rất khắt khe và nhà trường cũng thế ở đâu cũng nêu cao khẩu hiệu “Tiên học lễ, hậu học văn”. Cách cư xử trong giao tiếp xã hội mà ông được học là “kính trên nhường dưới”, “gọi dạ bảo vâng” xưng hô có thưa gửi, với người trên nói “kính”, với người ngang tuổi, hoặc dưới nói “thân”, không nói trống không, không “mày tao chi tớ”, không được nói leo, không được ba hoa, làm ồn, phải biết lắng nghe người khác, “biết thì nói năng thưa thốt, không biết thì dựa cột mà nghe”. Sống phải biết nhường nhịn, bênh kẻ yếu, khi ra đường, có điều kiện phải giúp đỡ người già người tật bệnh và người nghèo. Lễ phép không đồng nghĩa với khúm núm mà biểu hiện sự khiêm nhường của một người có văn, biết tự trọng và tôn trọng người khác.

Chia sẻ về nguyên nhân dẫn đến tình trạng cư xử thiếu văn hóa nơi công cộng của người Việt hiện nay, nhạc sĩ Dương Thụ cho rằng “xã hội nào văn hóa ấy”.

Nhạc sĩ phân tích: “Cái mà hình như chúng ta đang khuyến khích là làm cách nào để kiếm thật nhiều tiền, để trở thành triệu phú. Còn chuyện học để trở thành người có văn hóa thì hình như mặc dù rất biết, nhưng do bệnh “đãng trí hiện đại” đã quên luôn thì phải. “Đãng trí hiện đại” là nói trước quên sau, rất thích nói nhưng rồi quên ngay. Cứ nhìn chữ “văn hóa” trịnh trọng trên tên của nhiều tờ báo chính thống “lá cải hóa”, trên các biển của khu phố, của tổ dân phố, của một vài cơ quan văn hóa, nếu bạn đọc nó, đi vào nó bạn sẽ hiểu ngay cái căn bệnh thời đại này”.

Về giải pháp để vực lại văn hóa cư xử nơi công cộng cho người Việt, nhạc sĩ Dương Thụ cho biết: “Muốn vực lại thì phải biết xấu hổ đã. Bản thân tôi cũng đôi khi vẫn còn rơi rớt lại một vài thói quen xấu, cố sửa mà chưa hết được. Ta không nên trông cậy vào những cố gắng cá nhân. Phải có mội trường xã hội tốt làm chỗ dựa cho văn hóa ứng xử, còn như bây giờ thì...”.

“Người Việt đương đại đang thay đổi thói quen và nếp nghĩ. Tôi cũng là một trong số họ. Chỉ là ở tôi cái này có thể ít hơn, cái kia có thể nhiều hơn. Nhưng nói chung tôi thấy xấu hổ. Có lẽ cũng không nên cao giọng chê bai người khác. Hãy nhìn lại mình trước đã. Và phải thấy đây là một việc rất đau lòng. Nói ra cũng là cực chẳng đã”, nhạc sĩ chia sẻ.

Những lời tâm huyết của nhạc sĩ Dương Thụ được đưa ra đúng thời điểm Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chỉ đạo Bộ Văn hóa Thể thao Du lịch chủ trì phối hợp với các tổ chức có liên quan để nghiên cứu đề xuất việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân và cách lựa chọn suy tôn quốc hoa. Có nhiều ý kiến đề cử hoa xấu hổ làm quốc hoa.

Theo đó, hoa xấu hổ không chỉ phù hợp với tất cả các tiêu chuẩn của một quốc hoa mà còn gợi nhắc một phẩm chất cần có của con người: lòng tự trọng. Biết xấu hổ là còn lòng tự trọng, đó là điều vô cùng cần thiết, thậm chí không thể thiếu. Như phân tích của nhạc sĩ Dương Thụ, cuộc sống hiện đại khiến nhiều người đánh mất sự biết xấu hổ, cho nên, biết đâu khi nhìn thấy quốc hoa là loài hoa này, họ sẽ giật mình nhận ra điều mà họ đang thiếu.

Với những chia sẻ nhạc sĩ Dương Thụ, hoa xấu hổ lại có thêm lý do thuyết phục để trở thành quốc hoa Việt Nam.