Mùi cafe, mùi thuốc bệnh!

Ở nhà con trai, sáng rảnh cafe ngay trong hẻm. Con bé bán quán hỏi: Chú ơi, vẫn như cũ nhé?. Ừ, vẫn thế cháu! Nghe cứ như mình là khách ruột của quán. Thực ra cả sáng nay nữa mới là lần thứ ba mình sang uống ở quán này. Nó mang cafe ra, miệng cười tươi, cái cười vừa hiền vừa thật thà, nói, cần gì chú gọi con nhé.

Hôm đầu tuần vào khám bệnh ở một bệnh viện lớn, gắn tên với một trường đại học lớn ở thành phố này. Bệnh nhân đông nghìn nghịt, những khuôn mặt thiểu não, lo âu. Mấy cô y tá, bác sỹ nói với bệnh nhân, giọng nhát ngừng như ra lệnh. Chả tìm thấy một nụ cười. Y như các cô đang có sứ mệnh ban phát ân huệ cho mọi người! Mà bệnh nhân ở đây hầu hết đều phải khám chữa bệnh theo giá cao, có ai cho không họ đâu.

Mình nghĩ có lẽ là do "môi trường"! Cô bé bán quán cafe, được hít thở không khí đậm chất cafein, nên cô luôn vui vẻ, dễ thương, còn mấy cô y bác sỹ ở bệnh viện kia luôn hít thở không khí có mùi thuốc bệnh, nên các cô bị trầm uất chăng!?

Lý giải vậy thôi, chứ lý giải theo kiểu học hành, bằng cấp thì khó thật!

Nhà trong hẻm.

Số mình luôn ở nhà trong hẻm. Lúc nhỏ ở với cha mẹ nhà trong hẻm, lớn lên lập nghiệp mấy lần thay đổi nhà, rốt cuộc vẫn ở trong hẻm. Giờ đến đoạn cuối rồi mà nhà vẫn cứ mấy sẹc. Đi đâu gọi xe đến đón, câu đầu tiên cô nhận điện của hãng xe, hay anh tài xế đều là: chú ra đầu hẻm giúp cháu nhé. Bạn bè đến chơi, cho địa chỉ, thường thì bạn hỏi: có chỗ đậu xe không mày? Có ông anh con bác mình vào chơi còn nói thẳng: chú vào mấy chục năm rồi mà không kiếm cái nhà mặt tiền ở cho "tử tế". Thằng A, thằng X vào sau chú nhiều mà bây giờ mấy cái nhà mặt tiền ở quận 1, quận 3 đấy. Chả lẽ ông anh thẳng toẹt ra: chú kém quá, khù khờ như chú thì ăn cám là đúng rồi! Những lúc ấy mình cười như mếu, nói: vợ chồng em cũng cố gắng làm lụng, tằn tiện lắm, cũng hay mua vé xổ số, mà trời không cho anh ạ!

Nhưng ở hẻm nhiều cái hay, cái tiện. Tiếng xe cộ ít, nhất là ở các hẻm cụt. Quán xá trong hẻm thường rẻ lại thân thiện, vài lần là quen mặt nhau. Thể dục buổi sáng về, tạt vào chị bún bò đầu hẻm, chưa tiền lúc nào trả cũng được. Uống ly cafe, chủ quán lôi bàn cờ ra, tôi với ông làm ván, lúc cờ vào thế bí, có khách, chủ quán phẩy tay, vào tự pha đi, cũng kiếm sống đấy nhưng không đặt nặng lời lãi.

Ở trong hẻm  quen rồi, bữa nào đi thăm anh em bạn bè, nhậu quá rồi ở lại, y rằng đêm ấy trắng đêm chả ngủ được, lạ nhà chỉ một tí thôi, cái chính là ám ảnh tiếng xe chạy dưới lòng đường, dù là mình đang trong phòng có cách âm, máy lạnh.

Có lẽ số mình phù hợp với nhà hẻm! Thì phải AQ thế vậy, chả lẽ lại công nhận ông anh con bác mình nói đúng.

Thế thì tự ái chết đi được!

Thày ...buồn!?

Sang Cam chơi về, vừa qua cửa khẩu Mộc Bài thấy có tin nhắn:"Ban liên lạc lớp Cao cấp ...khoá ...  mời đ/c dự họp mặt..ngày...". Chả nhớ gì tự nhiên lại nhớ hai em xinh đẹp học cùng lớp, em thì chồng mất, em thì bỏ chồng.

Em chồng mất, đã xinh lại hoạt, được bầu làm phó ban cán sự lớp, phụ trách tài chính, tức là có nhiệm vụ thu tiền của học viên góp lại và mời các thày đi nhậu. Một bữa mời thày nhậu, rồi đi hát karaoke, về tưởng đã xong nhiệm vụ. Qua giờ Tí, điện thoại réo vang, thày phôn tới:"Em ơi, thày nhớ em không ngủ được, đến đây với thày đi!". Sau bận ấy em trả lại chức phó ban. Ngoan hiền vậy mà cũng văng tục: "Thày với chả bà, tiến sĩ với chả giáo sư, đồ mất dạy!".

Em bỏ chồng, xinh, mạnh mẽ, kinh tế vững, hơi bỗ bã một chút, cũng hàm lãnh đạo cấp sở đi học. Có ông thày trẻ đa tình theo riết. Nếu chỉ cái đa tình thôi thì cũng ok, chắc chả vấn đề gì, đằng này ông vừa đa tình lại vừa có ý lợi dụng về vật chất. Một hôm ông kéo cả lũ bạn ông từ Hà nội vào chơi, rồi kêu em bỏ chồng tới. Ông giới thiệu các bạn ông đều hàm tiến sĩ giáo sư cả. Nhậu sừng sừng rồi, một tay ông nâng cốc, một tay ông xoa đùi em bỏ chồng, nhưng miệng thì vẫn cứ một thày, hai em. Em bỏ chồng cũng đã sừng sừng, thấy không thể tôn trọng tay thày này được nữa, em tuyên bố:"Thôi nhậu nhẹt chả thày trò đéo gì cả, mày tao đi cho dễ gọi!". Cả bàn nhậu tay nào tay ấy ừ hữ một chút rồi giải tán.

Lâu lâu gặp lại, kể chuyện này mình và các em cứ cười vang!

"CHÍ PHÈO"!

Một lần ở một sân bay nước ngoài, nhập cảnh xong lúc lấy hành lý ra cửa để hải quan kiểm tra. Đứng trước mình là đôi vợ chồng người Việt trạc bốn mươi cùng đứa con trai khoảng năm, sáu tuổi, hàng hoá xếp lỉnh kỉng một xe đầy. Hải quan kiểm tra và giữ lại một bao tải của họ. Mình thấy vợ chồng họ trình bày, tiếng tây tiếng ta nghe loạn xạ cả lên. Nhưng anh hải quan to như KingKông nhất quyết giữ lại. Bất ngờ thằng bé con lao vào ôm chặt cái bao tải, kêu khóc ầm ĩ vang cả sân bay. Tình thế làm cho các nhà chức trách sân bay nước họ phải ngớ ra, không biết giải quyết thế nào. Anh hải quan to như KingKông kia cũng bất lực. Mình thấy anh móc điện thoại, chắc là gọi cho sếp. Khoảng mươi phút sau anh sếp xuất hiện. Thấy anh sếp đến, thằng bé lại lăn lộn gào khóc to hơn, nước mắt, nước mũi đầm đìa. Anh sếp thọc tay vào bao tải, lôi ra mấy củ khoai lang và mấy mớ rau hành tỏi gì đó. Lưỡng lự một chút thấy anh ta phẩy tay cho đi qua. 

Lúc chờ xe bus vào thành phố, thấy vợ chồng họ và đứa con cười tươi như hoa. Anh chồng móc điện thoại chắc gọi về Việt nam, mình nghe loáng thoáng:"Thằng cháu của ông bà cực khôn!". Chắc anh đang tự hào chiến tích vừa rồi của thằng con.

Mình quen và thân một anh bạn người Thái Lan, nói tiếng Việt rõ hơn người Việt ở một số vùng. Dân kinh doanh nhưng rất am hiểu, văn hoá, văn học Việt. Trong ba lô lúc nào cũng có truyện của Nam Cao, Vũ Trọng Phụng. Hắn nói thích truyện của Nam Cao nhất vì ông tinh tế trong các chi tiết, có tài biến chi tiết thành khái quát. Mình hỏi: ông thích nhất truyện nào của Nam Cao? Không lưỡng lự, hắn trả lời: Chí Phèo. Rồi lim dim mơ màng hắn thả ra một câu: "Người Việt nhiều Chí Phèo lắm!". Tất nhiên lúc đó máu dân tộc của mình ứ lên, tranh luận cãi lấy được, là "Ở đâu cũng có anh hùng, ở đâu cũng có thằng khùng, thằng điên". Hắn cười, ra điệu bộ dường như chả muốn tranh luận nữa.

Chứng kiến cảnh thằng bé con ở sân bay, cách xa nước Việt hàng ngàn cây số ngày hôm đó, mình lại nhớ nụ cười của ông bạn người Thái hôm nào, cả cái điệu bộ dường như chả muốn tranh luận của hắn.

GIÓ CHƯỚNG.

Thấy người khó chịu, xương cốt đau êm ẩm. Kêu vợ: nấu cho anh nồi nước xông. Xông xong, thấy người nhẹ đi. Vợ nói, chuyển mùa đấy mà!

Đã là cuối năm, mùa mưa dường như chấm dứt. Mấy bữa nay không khí  như se lại, khô dần, gió ào ào cuốn lên từng đợt. Mùa khô đến rồi.

Ở Nam bộ này có hai mùa rõ rệt, mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa thường thì từ tháng 5 đến tháng tháng 11, thời gian còn lại là mùa khô. Đặc sản của mùa khô ở vùng Nam bộ này là: gió chướng.

Sống ở đất Nam bộ mấy chục năm, từ Biên hòa, Sài gòn, nhưng chỉ khi về sống ở thành phố Vũng Tàu này, mình mới cảm nhận được thế nào là gió chướng!

Ngày mình về sống ở Vũng Tàu, còn “đất rộng, người thưa” lắm. Mấy con phố chính, như Ba Cu, Lê Lợi, Nguyễn Văn Trỗi, giờ cao điểm cũng chỉ lác đác vài chiếc xe máy phóng vội, ô tô chỉ có xe biển xanh của các cơ quan nhà nước. Có vài tuyến đường được trải nhựa, còn lại là đường đá cấp phối. Mùa khô, gió chướng giật thốc lên từng đợt, cát cuốn tạo những vòng xoáy thả vào mặt người đang di chuyển. Rồi lại “ráo hoảnh” như chưa từng thổi!  Trên chiếc xe đạp cà tàng, năm đầu gió cát chỉ thả  vào một mình mình, rồi là hai mình, và rồi là thả vào những đứa con. Để kịp giờ đến công sở, kịp giờ đưa con đến nhà trẻ, mẫu giáo, hối hả về lo bữa cơm tối… Gió cát thì cũng phải gò lưng mà đạp thôi. Năm tháng trôi, riết rồi cũng  thành quen.

Giờ thì thành phố khác rồi, nhà cửa mọc lên san sát, đường nào cũng trải nhựa, lát bê tông, vệ sinh sạch sẽ, cây xanh được trồng nhiều. Gió không còn được hồn nhiên thổi thẳng nữa, phải vòng vèo, lạng lách, cát cũng chả còn để cuốn lên những vòng xoáy ma thuật. Mọi người di chuyển bằng xe máy, ô tô, cảm nhận về đặc sản gió chướng chắc cũng bị giảm đi nhiều!

Các con mình được sinh ra và lớn lên ở thành phố này, đi xa rồi chả rõ chúng  cảm nhận về mùa gió chướng thế nào? Như thủa hồng hoang,với những nỗi buồn man mác!?  Như những năm tháng mưu sinh đầy vất vả của cha mẹ!? Như những kỷ niệm mà chỉ chúng  mới rõ…!?

Mấy bữa nữa nghỉ hè bên ấy rồi, các con về lại thành phố này. Mùa  gió chướng năm nay mới bắt đầu! ./.   

DIỄN HAY THẬT!

Chuyện hai ông thủ tướng, một Úc, một Canada ngồi uống cafe ăn bánh mì ở vỉa hè Việt nam cách đây mấy bữa, rộ lên các trang báo. Có người khen, có người nói:"nó diễn thôi!". Mình nghĩ: Diễn. Đúng thôi!

Ngay mình, nhậu quán vỉa hè có thâm niên gần nửa thế kỷ, vậy mà lắm khi còn hú hồn hú vía, sợ bỏ bố đi được. Sừng sừng, mấy ông bàn bên vừa chuyện trò vui vẻ thế, chỉ mấy câu nói qua nói lại, thế là ly, chai vèo vèo, cả quán tán loạn. 

Là khách VIP của cả đất nước, hai ông thủ tướng kia dù có muốn "tự do", thì bố bảo mấy ông chính quyền, mấy ông an ninh nhà ta chả dám thả cho hai ông muốn ngồi ăn uống ở đâu cũng được.

Nhưng có cái hay là cả hai ông thủ tướng đều diễn như thật. Không như các quan nhà ta luôn luôn diễn đấy mà cứ lòi ra cái lố bịch, giả dối.

Đọc báo mình thấy, bà (mình quên tên) khi là đương kim thủ tướng Thụy Điển,  hàng ngày ngoài giờ làm việc bà vẫn đến  các siêu thị bình dân mua thực phẩm về nhà tự nấu ăn.

Còn đây là chuyện  mà mình mắt thấy tai nghe. Tháng 5/2012 khi mình và mấy ông bạn đang xếp hàng mua  suất ăn trưa ở một nhà hàng thuộc hệ thống McDonalds, thành phố Dallas. Một người đàn ông trung niên, ăn vận lịch sự vào xếp hàng sau mình, ông lấy suất ăn và ngồi vào chỗ cạnh bàn mình, ăn uống bình thường như mọi người. Nhưng tinh ý thì nhận thấy mọi người nhìn ông với thái độ rất tôn trọng, kính cẩn. Mình hỏi anh bạn:ông ấy là ai vậy? Anh bạn mình vừa ăn vừa trả lời: à, ông ấy là thống đốc bang Texas này. 

Thống đốc bang Texas! Một bang có diện tích hơn cả nước Pháp, đứng thứ 12 trong nền kinh tế toàn cầu. Nói theo ngôn ngữ ví von của quan chức ta: về kinh tế so với họ chúng ta chỉ là con tem dán trên lưng con voi!

Những chuyện như thế , với bà thủ tướng Thuỵ Điển hay ông thống đốc bang Texas, ở đất nước họ cũng bình thường như người Việt chúng ta đang hít thở khí trời. Sự bình dị, tôn trọng những giá trị thật đã ngấm vào từng tế bào trong họ.

Vậy thì chuyện ông thủ tướng Úc uống cafe hay ông thủ tướng Canada ăn bánh mì ở vỉa hè Việt nam, chắc đối với riêng họ thì chẳng có gì là trái bình thường. Vì thế họ "diễn như thật"! Đúng ra là"thật như diễn".

Lạ chăng là ở cái nước  mình, chỉ cần làm quan tới cỡ trưởng phường thôi là cơm bưng nước rót tới tận phòng rồi. Có ai nói sao các anh quan cách thế? Thì đã sẵn câu trả lời:"Công việc bận lắm, ai có thời gian rảnh rỗi ra xếp hàng như vị thủ tướng hay thống đốc kia!"./.

Thánh nhân đãi kẻ khù khờ.

Hồi học cấp II dạy môn Địa lý mình là thày Nghi, thày sống một mình chả vợ con gì. Thực ra môn chính thày dạy là môn Văn, còn môn Địa chỉ là thêm thôi. Nhưng cả lớp mình đều thích thày dạy môn Địa hơn. Cứ đến giờ Địa của thày là chả có đứa nào cáo nhức đầu sổ mũi gì, cứ há hốc mồm mà nghe thày giảng. Nhớ lần thày giảng về Châu Phi, về mũi Hảo Vọng, thày nói đó là nơi tiếp giáp giữa biển Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương, hai biển tiếp giáp nhau, bên Đại Tây Dương nước biển xanh ngắt còn bên Ấn Độ Dương nước biển tím thẫm tạo lên khung cảnh vô cùng đẹp. Rồi thày còn tả thêm cảnh chim Hải Âu dập dờn trên sóng lao vào hai biển, lúc thì cả thân xanh rờn, lúc lại tím ngắt, cảnh cá voi nghe được tiếng người ... Cả lớp mình nghe cứ mê ly đi, nghĩ sao lại có nơi thần tiên đến thế! 

Rồi mình cũng có dịp đi ra nước ngoài nhiều lần, nhưng thực lòng chưa khi nào nghĩ đến được nơi "thần tiên" ấy. Vậy mà trời chiều mình, mình đã đến cái nơi cách đây gần nửa thế kỷ cả thày lẫn trò đều nghĩ đến được đấy cũng ngang đến với sao Kim, sao Hoả.

Cách đây hơn chục năm lúc đưa cu lớn nhà mình đi thi đại học, ngồi chờ con thi, xem tạp chí giới thiệu các trường đại học TOP đẹp nhất trên thế giới. Chả rõ sao trong gần chục cái trường ấy mình thấy mê nhất Đại học Sydney (University of Sydney). Nghĩ, con cháu mình mà được vô đây học thì hạnh phúc biết bao.

Thánh nhân đãi kẻ khù khờ! Ông con trai út khù khờ của mình  vừa gửi ảnh đang ôm hoa "khoe" trường nữa đấy!

Ba phát súng lên trần nhà!

Trước lúc sang Mỹ lần đầu (2008), không hẳn là tin hẳn, nhưng cũng nghĩ nước Mỹ đang hỗn loạn quá. Khủng bố, ô nhiễm môi trường, xã hội bất an ... Đến nỗi trước khi đi, vợ cứ dặn đi dặn lại: Sang đấy anh nhớ không đến chỗ vắng, tránh xa chỗ đông nhé. Lúc máy bay chuẩn bị hạ cánh xuống phi trường Dallas vẫn lẩm bẩm câu vợ dặn.

Ba tuần ở bên đó, bay từ Nam sang Đông, từ Đông về Tây, nước Mỹ làm cho mình mở mắt ra nhiều vấn đề. Không khí trong lành, thủ tục cái gì cũng nhanh gọn, minh bạch, xã hội thấy thật yên bình. Nghĩ, có lẽ mình "cưỡi ngựa xem hoa" lên thấy vậy thôi! Hôm về Cali vào thăm gia đình anh chị H, bạn của anh Hai Hoà (nguyên chủ tịch huyện Côn Đảo), bữa cơm thân mật, mình hỏi chị chủ nhà, nghe nói bên này trật tự xã hội phức tạp lắm hả chị? Chị nói, cũng phức tạp đấy chú. Rồi chị kể, cách đây hơn một năm có hai thằng cầm súng vào cướp cửa hiệu của ông P người Việt mình, chúng bắn ba phát  lên trần nhà và cướp được gần năm ngàn đô. Chị phân tích thêm, chúng chỉ rình cướp vào cộng đồng người Việt mình thôi, vì người mình buôn bán thường hay trốn thuế, tâm lý ngại khai báo, sợ trả thù... Nghĩ, sang đến đây rồi mà dân ta vẫn giữ nguyên được cái "bản sắc" của dân tộc!

Bốn năm sau (2012) mình mới lại sang Mỹ. Đến thăm anh chị, anh chị lại mời cơm, mình lại hỏi câu bốn năm về trước: nghe nói bên này trật tự xã hội phức tạp hả chị? Chị lại thong thả nói, cũng phức tạp lắm đấy chú. Rồi chị kể, cách đây hơn 5 năm , có hai thằng cầm súng vào cướp cửa hiệu của ông P người Việt mình, chúng bắn ba phát lên trần nhà ... Mình cười, chuyện ấy em biết rồi, còn chuyện "phức tạp" nào khác không chị? Chị cười hiền, có chuyện vậy thôi chú.

Chắc sắp tới nếu mình được qua thăm anh chị, chắc chị  lại kể: Cách đây hơn chục năm có hai thằng ... chúng bắn ba phát lên trần nhà ...!

Ôi, cái xã hội Mỹ trật tự an ninh kém quá, hỗn loạn quá!

Lý do!!!?

Anh bạn hàng xóm mời sang nhậu. Vừa là tiệc tất niên, vừa là tiệc chia tay. Qua tết nguyên đán này gia đình anh sẽ đến định cư ở một đất nước mới, tít bên kia bán cầu.

Chuyện đi hay ở bây giờ chả có gì mà ầm ĩ, ra nước ngoài làm việc hay định cư thì cũng như ngày xưa mình từ bắc vô nam thôi.

Nhưng với gia đình anh thì mình thấy hơi lạ.

Lạ vì bấy lâu nay những gia đình đi định cư ở nước ngoài đều có những lí do, hoặc là về chính trị, hoặc là vì kinh tế, không thì cũng vì để đoàn tụ gia đình. Dưới góc nhìn ấy, chả có lý do gì để anh và gia đình phải rời nước ra đi.

Anh là kỹ sư xây dựng, rất giỏi chuyên môn, công việc ổn định, có công ty riêng, sống hiền lành, tử tế. Chị là nhân viên nhà nước. Hai đứa con trai thằng lớn mười sáu, thằng nhỏ mười ba, ngoan ngoãn, học giỏi. Gia đình ấy là ước mơ của nhiều người.

Vậy mà!

Tiệc tàn, mọi người về hết còn lại hai anh em, anh nói với mình, thế là lại tay trắng lên đường anh ạ! Cái nhà này bán được hơn bốn tỷ đủ cho hai suất, gom góp lại vay mượn thêm mới đủ cho hai suất nữa. Thấy anh mở lòng, có tí rượu vào mình hơi tọc mạch: “Sao đang yên ổn lại ra đi vậy?”. Anh nói: “Anh em mình đi ra nước ngoài cũng nhiều, nên em chả có ảo tưởng gì cả. Biết sang đó là vất vả lắm, phải làm lại từ đầu, nhưng phải đi thôi anh. Chí ít thì cũng còn được là ...”.

Bỗng anh im lặng chả nói gì thêm. Nhưng mình hiểu anh định nói gì. 

Hôm trước xem tivi chương trình “Bài hát Việt”, thấy có em vừa là tác giả vừa là ca sỹ biểu diễn ca khúc “Chí Phèo” thật hay. Có anh trong ban giám khảo lâu nay chắc vẫn nghĩ mình cao siêu, thâm hậu yêu cầu đưa vào bài hát ấy câu: “Ai cho tôi làm người lương thiện”. Chắc anh ấy nghĩ có thế mới thể hiện được “tính tư tưởng” của ca khúc. Anh ta là nhạc sỹ, nhận xét như chính trị viên, mình thấy cứ tuột đi, nhạt thếch.

Còn anh hàng xóm của mình chưa bao giờ nói câu trơn tru như vậy, chả bao giờ có lời nhận xét như thế, mà sao mình thấy thấm thế!

Đố kỵ!

Sáng đầu tuần ngồi uống cafe với anh bạn. Nhìn cái mặt anh mình thấy có chuyện rồi. Hỏi: có chuyện với gấu mẹ à? Anh nói: không.

Kệ, chả thèm hỏi nữa. Lát sau anh mới kể, hai ngày nghỉ vừa rồi về đơn vị cũ dự đám cưới con người bạn. Bạn bè gặp nhau đông đủ, thấy ai cũng khấm khá, con cái trưởng thành. Thật vui. Ngày ở đơn vị còn trai lơ cả, ra quân rồi có anh thì làm đến giám đốc doanh  nghiệp lớn, có anh quay ra viết văn thơ, có anh ở nhà chăn nuôi heo. Thôi mỗi người mỗi việc, cứ sống tử tế thì đều là tốt cả. Nhưng sự đời lại chả thế ông ạ - Quay qua mình anh nói. Ngồi ăn cưới đang vui, mình thấy thằng bạn giám đốc doanh nghiệp đứng dậy bỏ về, nói nhà có khách, nó đến bắt tay mình nói, khi nào rảnh ông đến nhà tôi chơi. Ông bạn giám đốc vừa đi khỏi bàn là màn “đấu tố”. Bắt đầu từ ông bạn ngồi cạnh:”Bố láo! Nó lại xưng mày tao với tôi”, vì ông này cho rằng, ông  bạn giám đốc kia chui ra sau ông tới … những mấy tháng. Có ông lại hùa vào:” Thằng này ăn may thôi, tài giỏi mẹ gì”, “Bám váy vợ ấy mà!”. Đủ câu cay nghiệt. Nghe vậy, thấy vậy, thế là hết vui ông ạ. Từ đấy tới lúc về chả biết nói chuyện gì. Tuy không gặp nhau nhiều nhưng tôi biết thằng bạn giám đốc kia rất chịu khó học hành, sống đoàng hoàng, tử tế. Có lẽ lỗi của nó là: ”Sao lại dám vượt lên chúng tao!”.

 Anh bạn cười chua chát.

Mình lại nhớ tới hai nhân vật AQ và Vương râu xồm bắt rận cắn trong AQ chính truyện của Lỗ Tấn. Tức nó, ghen với nó vì nó bắt được nhiều rận và cắn rận kêu to hơn mình...

Buồn làm gì, uống café đi ông, Lỗ Tấn mãi mãi vẫn trường tồn!   

"Hoa quát"

Kỷ niệm ngày phụ nữ, hắn mua hoa tặng vợ. Con gái hắn hí húi dưới bếp nấu  ăn cho bữa tiệc gia đình nhân ngày này. Chờ bữa, hắn nằm dài trên ghế sofa và mường tượng! Bỗng nghe: Xoảng! Từ dưới bếp vọng lên. Chả rõ đầu cua tai nheo ra sao, hắn bật dậy, và quát: "Con gái con đứa làm ăn thế à. Vụng quá là vụng!”. Con gái hắn giật mình vì tiếng quát, nhưng im lặng. 

Hắn cũng bỗng giật mình vì tiếng quát của mình!

Giật mình, hắn thấy mình thật vô tâm.

Ngày ấy con gái hắn mười bảy tuổi, đã là một thiếu nữ!

Vậy mà hắn luôn nghĩ nó còn là trẻ con. Ngày kỷ niệm phụ nữ  hắn lại đi "tặng" con gái mười bảy tuổi của mình món "hoa quát" ấy./.

Cái tên.

Đến Đà Lạt thành phố mộng mơ, đi thăm Dinh 1, Dinh 2 lại Dinh 3, thôi thì cứ tạm gọi theo đúng tên thời bây giờ. Nhưng mình nghĩ, những dinh thự đẹp đến thế, lung linh lãng mạn đến thế sao người ta không thể nghĩ ra cái tên ngoài con số khô khan ấy được nhỉ. Đem suy nghĩ ấy hỏi một nhà văn già có thời gian sống rất lâu ở thành phố mộng mơ này, ông cười nói: người ta chả dốt đến mức như cậu nghĩ đâu, thậm chí còn rất khôn, khôn đến mức đậm đặc ấy chứ. Thử nghĩ xem, nếu người ta đặt cho nó là Dinh thự Hoa Hồng, Hoa Sứ hoặc Dinh thự Cây Tràm trắng, Anh đào đỏ… những cái tên như thế đẹp đấy, gợi đấy, mơ mộng đấy, nhưng khi muốn làm phép cộng, lại phải liên tưởng mất rất nhiều thời gian. Đặt tên những con số, dễ cộng, dễ nhớ, chỉ cho mọi người thấy ngay rằng, mảnh đất bé tẹo như Đà Lạt mà ông vua của chế độ phong kiến này đã có đến mấy dinh thự bao la bát ngát. Ông ta đã sống, đã hưởng thụ sự sang giàu trên sự đói nghèo, bần hàn đến tột cùng của người dân nước ông. Bất bình chưa? Căm thù chưa? Thấy sự ưu việt của chế độ mới chưa?

Biết vậy, nhưng mà vẫn thấy tiếc, như tiếc cho cô gái đoạt danh hiệu hoa hậu mà lại có cái tên là Nguyễn thị Hĩm, Lê thị Mòi, Trịnh thị Mẹt.

Mà liệu có cô gái nào có những cái tên như thế mà trở thành hoa hậu không nhỉ?

Hàng cây Tràm trắng ở Dinh 1- Đà Lạt

Nhớ lần đầu tiên mình vào thăm Dinh 1, ngày ấy hoang tàn lắm, nguyên sơ lắm,  không có cái hào nhoáng kiểu treo đèn lồng dăng ngang lối đi, kết hợp văn minh Âu – Á ba rọi như bây giờ. Cái làm mình ngây ngất lúc ấy và cả về sau này không phải là những kỷ vật của ông hoàng bà chúa, cũng không phải ngôi nhà kiến trúc theo lối Gô-tích, mà chính là hàng cây Tràm trắng chạy dọc đường từ cổng vào dinh. Lần đầu tiên mình được nhìn hàng cây đẹp đến lạ lùng, vừa cổ kính, vừa lãng mạn. Thân cây mốc thếch, những lớp vỏ xếp chồng lên nhau, lớp như muốn bám vào, lớp lại như muốn rũ ra, ở những chỗ lớp vỏ tuột xuống, lộ ra lõi cây bóng láng rắn như sừng. Phía trên những cành cây vươn lên cứng cáp nhưng vẫn giữ được sự mền mại mà không hề ẻo lả. Hàng cây ấy vừa tôn nên vẻ đẹp cổ kính của dinh thự, lại vừa như muốn kéo người ta về với dĩ vãng xa xăm và hơn hết nó hòa với rừng thông xung quanh mang đến nét đẹp thật sang trọng, lãng mạn.

Ông Robert Clement Bourgery chủ nhân đầu tiên của dinh thự này, người đã chọn giống cây này mang về trồng nơi đây. Có thể khi ông cho trồng hàng cây này mục đích đơn giản chỉ là gợi nhớ tới Châu Âu quê hương ông, nhưng không thể phủ nhận là ông có gu thẩm mỹ trên cả tuyệt vời. Sau này khi đi qua những phố cổ ở Sydney mình thấy hai bên đường đều trồng cây Tràm trắng, nhưng chả có hàng cây nào đẹp như hàng cây ở Dinh 1 và cũng rõ thêm quê hương của cây Tràm trắng này chính là ở Úc Châu, người châu Âu đến xâm chiếm và mang giống cây này về trồng. 

Đến Đà Lạt mà không ghi lại khoảnh khắc cùng với hàng cây Tràm trắng độc nhất vô nhị ở nước Việt này là thiệt thòi lắm đấy!

Những tấm hình.

Lúc trà dư tửu hậu mọi người thường đem tính xấu của người Việt mình ra mà bông phèng, nào là tính sĩ diện hão, khoe khoang, đố kỵ... Thôi cũng là tốt, biết để mà tránh, mà sửa. Nhưng thấy lạ là  người nói, người nghe cứ như là nói về ai đó chứ không phải mình, chắc ai cũng nghĩ mình ở cái trình, cái đẳng cao, đâu có vớ vẩn như đám thường dân đất Việt kia. Một chị lên tiếng: Đấy cái con K đi sang Mỹ du lịch có mấy ngày, chụp một đống hình tung lên mạng khoe nhăng khoe nhít, cứ tưởng ...! Người nói giọng hồ hởi như phát hiện ra châu lục mới, lại như ngầm khoe ta là người chín chắn lắm, tâm hồn sâu thẳm lắm, chứ không hời hợt nhăng cuội khoe mẽ như cái con K kia đâu.

Mình hay chụp ảnh, hay đưa lên Fb, nghe vậy có tật giật mình. Thôi cũng phân trần tí tẹo, số là sao tử vi của mình nằm ở ngay cung di, cái cung luôn phải di chuyển ấy. Vì thế ở nhà vài ba tháng mà không có chuyến đi đâu xa là đầu óc cứ mụ mị đi, chân tay buồn bực lắm. Bạn bè thấy thế họ cũng thương tình hay rủ đi. Lúc thì trong nước, lúc lại tít mãi bên trời Mỹ, trời Phi, thăm quan cũng có, công việc cũng có. Nhưng những chuyến đi ấy thời gian để bình tĩnh khoan thai ít lắm, hầu hết là cứ vội vội vàng vàng. Đi hàng trăm cây số đến một  danh thắng nào đó, hướng dẫn viên (nếu đi theo đoàn) hay bạn (nếu đi riêng) hô, xuống nhé, thời gian tính bằng phút thôi. Thôi thì ngó nghiêng một chút rồi chụp ít tấm hình, ghi dấu mình đã đến đây ngày đấy, tháng đấy, về khoe với bạn, với vợ con. Chỉ khi về nhà rảnh rỗi xem lại những tấm hình đó, ngồi nhâm nhi mường tượng lại chuyến đi, cảm xúc chợt ùa đến, cái mà lúc ta đi thăm chưa đủ thời gian để cảm nhận, thấy thật thú vị.  Không tin mọi người cứ thử đi! Nhiều lúc nghĩ nếu không có những tấm hình chụp vội đó, khoe một chút đó, thì vài năm sau ta còn nhớ được gì về những chuyến đi.

Đi tham quan du lịch cũng phải học, phải có kỹ năng. Người Việt mình nhiều năm bị bế quan toả cảng, lo mưu sinh, lo miếng cơm manh áo, đâu có thời gian trải nghiệm để hình thành nên kỹ năng, văn hoá khi đi tham quan du lịch. Nói đi tham quan du lịch điểm A, điểm B là chỉ đến đúng điểm đó thôi, những cảnh vật trên đường, những giao tiếp ...chả cần quan tâm. Đúng điểm đó xuống, ngó nghiêng, chụp hình, xong rồi lên xe ngủ ... lấy sức! Cô bạn mình theo tour đi du lịch nước Úc cả tuần, lúc về mình hỏi: Vui không, thấy nước Úc thế nào? Bạn cười lẽn bẽn, biết nước Úc tròn méo ra sao đâu, lên xe thì ngủ, xuống thì say xe, may mà còn chụp được vài tấm hình để đem về ngó lại.

Ông cậu mình ở Hà nội, tuổi đã vào hàng xưa nay hiếm, cậu cháu quý nhau ông mới gửi cho mình tấm hình chụp từ hồi ông còn học cấp II vào năm 1957 ở thị xã Hải Dương, cái lúc mà mình vẫn còn là hạt bụi. Một góc tấm hình bị bong mờ, hình ảnh một chàng trai cặp mắt đen thông minh, khuôn mặt sáng, đang tập làm người lớn. Với mình có lẽ cũng chỉ là thế. Nhưng với ông tấm hình ấy chắc hẳn gắn với nhiều kỷ niệm. Kỷ niệm của thời học sinh ở một thị xã nhỏ yên bình. Kỷ niệm của những năm tháng chiến tranh, những  tháng ngày phiêu dạt khi tấm hình ấy đã theo ông rong ruổi khắp các nẻo đường. Biết đâu còn cả những kỷ niệm gắn với những mối tình một thời trai trẻ. Nó không còn giới hạn ở một tấm hình nữa mà là một cuốn phim.

Con gái mình học xong ra đi làm, tháng lương đầu tiên nó âm thầm mua gửi tặng ba cái máy ảnh Canon xịn, thành thử bây giờ mỗi khi đi thăm quan du lịch ở đâu mình lại khoác theo, y như là phóng viên! Chủ yếu là chụp cho mọi người thôi, ghi lại những khoảnh khắc. 

Nhưng mà đời người ta thường là nhạt lắm, có mấy khoảnh khắc đâu./.

TÔI TẬP DỊCH CÂN KINH

Dạo này hay nhức đầu, mình mẩy cứ ê ẩm. Đến thằng bạn là bác sĩ, nói tao vậy mày xem là bệnh gì? Một tay nó bắt mạch, một tay nó bấm điện thoại nhắn tin nhoay nhoáy. Nhắn tin xong nó quay sang mình:"Ăn uống điều độ, tập thể thao hàng ngày là đỡ thôi". Mình hơi phũ:"Phán thế thì tao cũng phán được, cần mẹ gì phải học hành làm bác sĩ". Nó cười khơ khớ, thì mày cứ thử phán đi xem có ai  nghe không? Thiên hạ phải trả tiền mới được nghe tao phán đấy!

Về nhà nghĩ, thấy nó nói cũng đúng, suốt ngày hết họp hành rồi lại dán mắt vào cái màn hình, ăn uống thất thường, thể dục thể thao không, thì nhức đầu, ê ẩm mình mẩy là đương nhiên thôi.

Vậy là lên kế hoạch tập thể thao.

Tập gì bây giờ? Tập tạ, món này quá sức không phù hợp. Yoga? Món này phải có thày giỏi, không tẩu hoả nhập ma thì chết cha. Bóng đá, bóng chuyền phải có hội hè, bọn trẻ thì nó không cho mình vào, chả lẽ đi rủ mấy lão già hưu trí ra đá bóng, các lão ấy lại mắng cho, có khi nghĩ mình xỏ xiên. Đi bộ thì tương đối hợp đấy, nhưng dạo này buổi chiều hay có mưa, không lẽ mặc áo mưa đi từ đây ra biển, thiên hạ nghĩ lão này dở hơi đã đành, đến vợ con nó cũng nghĩ, chồng mình, ba mình, tưởng vậy thôi mà có vấn đề thật!

Lên mạng xem đi xem lại, chỉ có món Dịch Cân Kinh là phù hợp, tập chỗ nào, khi nào cũng được. Món này nghe tên thì hàn lâm thế thôi, nhưng nói theo dân dã là Vẩy tay. Hai tay vung lên rồi hạ xuống, thẳng lưng, thở đúng cách...cũng không có gì khó lắm.

Nói vậy, kế hoạch vậy, nhưng vào thực hiện cũng chả dễ dàng. Được một hai ngày đầu còn hăng hái, đúng giờ giấc tập, đúng thời gian thực hiện. Sang ngày thứ ba khí thế nguội dần, đến giờ tập như có thằng trong đầu rủ rê, ngăn lại:"Tí nữa đi, xong ván cờ trên mạng này rồi tập". Tí nữa, xong ván cờ cũng là lúc vợ kêu ăn cơm tối. Rồi những ngày tiếp theo, cứ đến giờ chuẩn bị tập "thằng cu" ấy lại xuất hiện. Giọng nó lúc thì ngọt ngào, mơn trớn:"Phim này đang hay thế sao anh lại bỏ dở?" "Ham đọc như anh sao không cập nhật ngay tin này?", lúc lại dở giọng dọa nạt:"Sáng mai họp, anh không chuẩn bị đủ tài liệu là phiền đấy!". Thế mới biết, vì sao cả thế giới thán phục, vinh danh những vận động viên hàng đầu. Họ có năng khiếu, đã đành thế, nhưng để biến năng khiếu ấy thành tài năng thì ngoài  những nhọc nhằn cần phải có ý chí thép và một mục đích rõ ràng. Mình có đứa em họ là diễn viên xiếc, gần như cả đời chỉ có mỗi tiết mục đu quay và lắc vòng. Có bữa mình hỏi nó:"Có mấy động tác ấy mà mày cứ tập hết tháng này qua năm khác không chán à?". Nó nói:"Nhiều lúc chán lắm chứ anh. Nhưng lại nghĩ, miếng cơm manh áo cho mình cho con cũng từ đây. Thế là lại lao vào tập". 

Có lẽ mình cũng phải tìm ra phương cách  hữu hiệu nhất để khống chế cái "thằng cu" chuyên mơn trớn, dụ dỗ để ngăn cản mình đến với Dịch Cân Kinh này, quyết không thể  nô lệ cho "thằng cu" này được. Chắc mỗi khi đến giờ tập mình sẽ hát vang:"Vùng lên hỡi các nô lệ ở thế gian!" cho "thằng cu" này sợ té đái! 

AQ một chút nhưng hữu hiệu đấy!

Chuyện thật như đùa.

Có lần mình rủ mấy ông anh đi nhậu thịt cầy. Trong bữa nhậu hôm ấy có ông khách lạ, trẻ, là người quen của một anh bạn mình. Anh bạn chả giới thiệu và mọi người trong bàn cũng chả ai hỏi anh bạn kia là ai. Nhậu mà! Rượu vào nhời ra thật rôm rả, nhưng cũng chỉ xoay quanh  chuyện hoa hậu với bóng đá. Một hồi có anh thì chậc lưỡi tiếc rẻ:"Xinh thế mà lấy phải thằng đó!", có anh chi tiết hơn:"Con bé phong nhũ phì đồn thế mà bất hạnh!". Cứ như chỉ có đàn ông trong cái bàn nhậu thịt cầy này mới đủ sức mang lại hạnh phúc cho các em mà thôi, còn lại: vứt! Đang rôm rả bỗng anh bạn mới xoay sang chuyện văn chương, cái này thì anh em mình "rất kỵ" ở chỗ đông người, chỗ người mới quen. Anh thao thao về văn thơ hiện đại thế nào, hậu hiện đại ra sao? Thấy chả ai nói gì, anh ấy nhả lời rất chân thành:"Các bác dân làm ăn, ít am hiểu văn chương, em nói cũng khó". Thật tế nhị! Toạc ra là anh ấy muốn nói thế này:"Phí nhời, nói chuyện văn chương với đám giai cấp cần lao  các bác như nói với đầu gối!". Anh bạn mình nghe vậy đứng hình như Từ Hải, nhưng thấy chuyện đã rồi, cố lái lảng sang chuyện khác.

Lúc bắt tay nhau "bái bai", anh bạn mình mới quay sang anh bạn kia: Ông biết mấy bác này là ai không? Đây là bác M nhà thơ, đây là nhà văn TĐT, chủ tịch hội văn học tỉnh, còn đây là bác HQ tác giả cuốn tiểu thuyết BB đang hot đấy ...

Anh bạn trẻ mặt đỏ lựng, ấp úng. Thấy cũng tội, mình quay sang trách anh bạn mình: Lỗi ở ông đấy!

Thân gửi các anh chị cùng các bạn.

Thời gian qua mình có nhận được một số bài viết của các anh chị và các bạn với nhã ý đăng tại  trang Đinh Bá Tuấn này. Trước hết mình xin cám ơn sự quan tâm của các anh chị cùng các bạn. Mình cũng đã đọc rất kỹ các bài viết nhận được. Công bằng mà nói có những bài viết thật tuyệt. Nhưng vì lý do riêng, hiện trang Đinh Bá Tuấn tạm không đăng những bài viết của các tác giả khác.

Một lần nữa xin cám ơn và thành thật xin lỗi các anh chị cùng các bạn. 

                                                  Đinh Bá Tuấn

  

Khó thật!

Lâu nay mình viết bài rồi đưa lên Fb, lên Blog chủ yếu cũng là để vui, để giao kết. Trừ những bài viết về bè bạn ra là "nguyên mẫu",  còn hầu hết là viết góp vui,  có khen, có chê, nhưng thật lòng mình chả có ý nhằm vào một cá nhân cụ thể nào ở ngoài đời. Viết về anh A, chị B, em D thì cũng là mượn  cái cá nhân để diễn đạt chung thôi. Vậy mà phiền. Nhớ mấy năm trước có em gái, cafe ở đâu cũng "Anh ơi, anh ơi!", bẵng đi chả thấy em gọi, cứ nghĩ em bận bịu công việc hay kiếm được bồ rồi. Mấy tháng sau mới gặp lại, em nói không chơi với anh nữa. Mình hỏi:"Sao vậy?". Em nói:"Sao anh đưa lên Blog chê em vậy?". Mình ngớ ra, cho đến bây giờ cũng chả biết mình chê em ấy ở cái bài viết nào. Đấy là còn nhẹ, có lần mình vừa đưa bài lên, một em gọi đến mắng mình xa xả:"Em không ngờ anh tệ thế, thù hằn gì mà anh lại mang chuyện gia đình em đưa lên Blog?". Em nói một thôi một hồi,  chả  cho  mình kịp nói lại, rồi tắt phụt điện thoại và chặn luôn số điện thoại của mình. Thế là "từ" đấy! Mà mình thì có biết"chuyện gia đình em" mô tê răng rứa nó thế nào đâu. Cách đây mấy ngày lại có một em gọi cho mình:"Anh Tuấn ơi, có gì anh góp ý thẳng cho thằng em chứ, sao lại viết bài đưa lên Blog như thế?". "Anh viết gì cơ?". Đây em đọc cho anh nghe này:"Có anh mở doanh nghiệp đang ăn nên làm ra, muốn nổi danh, đi thuê người viết sách dạy dỗ thiên hạ, để đến rồi vợ nó cũng chán. Có anh viết một câu chả biết chấm phẩy chỗ nào, láu cá láu tôm, mở doanh nghiệp, gặp thời cũng kiếm được. Yên vị làm ăn chả muốn, ti toe đi đâu cũng khoe ta nhà nọ, nhà kia, cứ như người có chữ thánh hiền. Thật chả biết dơ!". Em ấy nói:"Anh viết thế rồi mọi người nghĩ em ra sao?" . Mình phân vân:"Ủa, nhưng...em là ai nhỉ?". Em ấy trả lời:"Anh không nhớ em thật à? Em là C đây, em là em của anh T, anh T em là bạn của anh  H bạn anh đó. Anh nhớ dạo năm 2008 mấy anh em mình nhậu ở quán Lẩu Dê, đường NĐK không?".

Định kêu lên, anh mà có trí nhớ như vậy thì anh là thiên tài mẹ nó rồi, đâu có ngồi đây viết ba cái lăng nhăng./.

Một cách nghĩ!

Ngồi nhậu với mấy anh và mấy cháu. Chuyện trên trời dưới đất,  chuyện ta chuyện tàu rồi đến chuyện làn sóng ra nước ngoài định cư hiện nay. Một cháu hiện là sếp lớn của doanh nghiệp nhà nước nói:"Cháu đi nhiều nước chả đâu sướng bằng nước mình. Không hiểu sao, nhiều người suy nghĩ thật vớ vẩn, nghĩ quẩn, nghĩ cạn, cứ thích sang Mỹ, sang Úc sống. Có mời cháu cũng chả sang!". Mình cười, hỏi:"Cháu thấy sống ở Việt nam sướng thật sao?". Cháu ấy trả lời:"Sướng thật đấy chú. Làm cứ tàn tàn mà ăn sung mặc sướng. Sáng cafe, chiều đi nhậu. Ở nước ngoài nhận được đồng tiền phải làm hộc mật ra". À, ra thế! Không muốn để cuộc nhậu mất vui mình lảng sang chuyện khác.

Nhưng giờ thì muốn nói với cháu mấy điều. Thật ra sướng khổ cũng là khái niệm tương đối thôi. Do vậy việc chọn nơi sống, hay dở tuỳ theo từng người, đối với người này là tốt, người khác lại chưa chắc. Nhiều người suốt một đời cứ đi tìm nơi "bình yên chim hót" nhưng cái ngã tham, sân, si còn đó. Thế thì có đi khắp chân trời, góc bể cũng chả bao giờ tìm được sự bình yên, tìm được cái tâm an nhiên tự tại.

Nhưng cháu ơi, mỗi người mỗi cảnh, nếu lấy cái nghĩ của mình rồi cho người khác là vớ vẩn, là nghĩ quẩn, nghĩ cạn, là thế nọ thế kia, thì chính mình lại thành vớ vẩn đấy.

Cháu nghĩ ở đất nước này làm tàn tàn mà ăn sung mặc sướng ư? Hơn chín mươi triệu người ở giải đất chữ S này, bao nhiêu người được vậy? Chả cần đi đâu xa, cháu đến các khu công nghiệp vào giờ tan ca. Hàng nghìn, hàng vạn con người, như những hình nhân. Những bóng người siêu vẹo vì bị vắt kiệt sức, mà lương tháng của họ cháu biết không, chỉ vài triệu đồng thôi. Sáng với họ là củ mì hoặc năm ngàn xôi, cafe sáng là thứ quá xa xỉ. Chú không tiện nói nhiều chuyện khác, nhưng còn biết bao, biết bao phận người chịu ngậm ngùi đắng cay lắm. Thế thì một giấc mơ Mỹ, một giấc mơ Úc với họ là đẹp lắm chứ. Sao cháu lại có thể nghĩ là  họ vớ vẩn, là nghĩ quẩn, nghĩ cạn?

Có lẽ cháu được hưởng quá nhiều ân sủng, do vậy cháu hời hợt không thấu hiểu được sự vất vả, những nỗi đau và ước vọng của người khác. 

Không phải chuyện đi hay ở, mà cách suy nghĩ của cháu làm chú thật sự thất vọng./.

Sự hèn.

Thế giới mạng những ngày qua “sục sôi” với bài viết của một cô gái dám “lăng mạ” cả một dân tộc. Bài viết với tựa đề “người việt nam hèn hạ”, chữ việt nam không được viết hoa.

Mình cũng đọc bài này, nghe cả băng cô gái họ Phan trả lời trên You tube,  đọc một số comment của bạn đọc. Thật thà mà nói, bài viết chả có gì mới, chả có gì gọi là phát hiện, đều là những cái “xưa như trái đất”, những cái “biết rồi nói mãi”. Thế mà  sao người Việt mình lại  “sục sôi” vậy? Sao lại phải chờ một bài viết đăng cầu ơ trên mạng mới dám nhảy vào bình “thế nọ thế kia”, trong khi cái hèn ấy  diễn ra “thường ngày ở huyện”. Chưa nói tới nội dung bài viết chỉ cần thấy cái “sục sôi” ấy cũng đủ thấy khí chất của người Việt cao dài đến mức nào.

Trở lại bài viết của cô Phan, thực ra cái  hèn được nêu trong bài viết của cô thì ở đâu cũng có cả, dân tộc nào cũng có cả, không phải chỉ người Việt mới  thế đâu. Đấy cũng là thuộc  tính của con người, khi chưa thoát khỏi cái “ngã” của mình. Ngay thằng tôi đây nói phét vậy thôi, nhiều lúc nhìn lại thấy mình hèn chết đi được. Nhưng cái hèn mang tính “phổ quát”, cả một cộng đồng hèn, một dân tộc hèn thì phải xem lại.

Thử tìm nguyên nhân, tại sao cả một dân tộc Việt, người Việt, đánh nhau giỏi đến thế, mở mang bờ cõi giỏi đến thế mà lại là hèn? Cái hèn này mới có hay hèn từ đời đời kiếp kiếp rồi?.

Lí luận một chút, cái hèn suy cho cùng thuộc phạm trù đạo đức. Và với tư cách là một bộ phận của tri thức triết học, đạo đức chính là những quy tắc chuẩn mực nhằm đánh giá cách ứng xử của con người với nhau trong quan hệ xã hội và quan hệ với tự nhiên. Khi xã hội phát triển lành mạnh thì ai đó chỉ vì tí danh, tí lợi mà hạ mình làm những điều xấu xa, mọi người khinh bỉ gọi là thằng hèn, con hèn. Đại họa với một dân tộc nào đó khi cái hèn không còn là cá biệt, khi cái hèn được lên ngôi và được đánh đồng với với sự nhún nhường, khôn ngoan! 

Vì sao lại có sự đánh tráo khái niệm đó? Câu trả lời: vì cộng đồng ấy. dân tộc ấy thiếu triết học, thiếu tôn giáo!


Ai cũng biết, triết học là máy cái, khoa học của mọi khoa học, một dân tộc muốn có “lối đi”, muốn có các quan hệ   bền vững, tử tế thì điều tiên quyết dân tộc ấy phải có triết học. Thiếu triết học thì cũng như cây không có gốc, nhà không có móng thôi. Cây không có gốc chả mấy bị khô héo, nhà không có móng chỉ là nhà tạm. 

Còn tôn giáo với hình thái ý thức xã hội độc lập, chứa đựng những giá trị chuẩn mực về đạo đức mang tính nhân loại, như trung thực, nhân ái, tránh xa cái ác ... Nó là tấm gương để mọi người soi rọi vào mình, biết sợ trước những việc làm xấu. Một dân tộc, một xã hội thiếu tôn giáo lại hấp thu chủ thuyết lấy tranh đấu làm niềm vui thì chả mấy chốc con người trong xã hội ấy, dân tộc ấy chỉ còn lại phần CON.

Lâu nay tụi mình cứ  tự ru ngủ huyễn hoặc lẫn nhau, rằng chúng mình có trên bốn nghìn năm lịch sử. Đất nước của văn hiến, sản sinh ra vô số những hiền tài. Kinh! Nhưng thực tế thì sao? Chữ viết mình cũng phải đi mượn, đi vay, cũng phải người ngoài nghĩ cho. Thế thì vẻ vang vinh quang cái nỗi gì!? Chữ viết còn thế thì lấy đâu ra triết học. Do vậy mình  chỉ sản sinh ra những loại “hiền tài” láu lỉnh, láu cá, ăn may như  Trạng Quỳnh, Trạng Lợn mà thôi. Nhiều trạng mà dân mình coi như thần đồng, thì cũng chỉ có mấy cái mẹo vặt và vài câu đối đáp lăng nhăng. Thế mà cứ vống lên, mưu mẹo lắm, thông minh trí tuệ lắm! Con người ta khi ở cái thế nhược tiểu, tự ti thì hay khoe nhăng khoe cuội, cũng là tâm thế của kẻ hèn.

Mấy năm trước mình có sang Campuchia thăm Angkor Thom, Angkor Wat, một công trình xứng tầm là kỳ quan của thế giới. Một quan chức đi cùng mình nói, tiếc nhỉ, nếu Hoàng thành Thăng Long của mình mà còn chả thua kém gì!? Đấy, cứ cái kiểu con cá mất là con cá to. Nhưng cứ xem cái móng thì ra cái nhà, cái móng là vài viên gạch vụn, thế mà lại nghĩ xây tầm cỡ như Angkor Thom, Angkor Wat  thì đúng là cách xem xét, cách suy  nghĩ  có vấn đề thật. Bây giờ nhiều người phê phán phản đối lấy chùa một cột làm biểu tượng của dân tộc là không xứng tầm. Mình thì thấy lấy chùa một cột làm biểu tượng là đúng. Tâm thế, suy nghĩ của mình cho đến lúc này chỉ nên trong  phạm vi manh chiếu nhỏ nhỏ xinh xinh ấy là vừa. Mai đây có ngôi sao sáng nào xuất hiện, dẫn dắt đám thảo dân vươn tới văn hóa, văn minh thì tính sau. Thử nhìn xem mấy anh trọc phú có tí tiền, mấy anh quan chức kiến thức lỗ mỗ, muốn nổi danh, xây cái gì cũng đòi to nhất thế giới, cao nhất thế giới, xây xong nhòm lại chả giống con giáp nào.  Cái   tâm lý của kẻ  tự ti, của kẻ hèn chả phải giàu lên có tí tiền, tí quyền là xóa được.

Nhăng cuội tí vậy, muộn rồi, giờ thì  vào nghe tiếp băng của thiền sư Ajahn Chah đây. Nghe rồi ngẫm để thấy mọi thứ trong đời sống đúng là vô thường, để bớt đi cái ngã tham, sân, si, bớt đi cái sự hèn./.